نفوذپذیری آب در خاک

بروزرسانی شده در: ۱۰ دی ۱۳۹۵ - ۱۷:۴۳

۱-۳نفوذپذیری آب در خاک
۱-۳-۱خاک سطحی
در خاک سطحی، گوناگونی بافت آن در نفوذپذیری آب موثر است. در واقع تاثیر گوناگونی خاک سطحی باعث آبیاری غیریکنواخت در سطح باغ و به ویژه در شرایط آبیاری غرقابی میشود و باعث رشد غیریکنواخت درختان و در نتیجه نوسان تولید میشود، اگر آب در خاک سطحی به خوبی نفوذ نکند و در روی زمین باقی بماند مقدار بیشتری تبخیر شده و درختان آثار و علائم تنش آب را از خود نشان میدهند.
۱-۳-۲خاک نیمه سطحی
در خاک نیمه سطحی، گوناگونی بافت خاک میتواند باعث رشد غیر یکنواخت درختان باغ شود. در این حالت درختان در معرض درجات مختلف تنش رطوبتی قرار میگیرند. گاهی به دلیل کندی حرکت آب در اطرافه ریشه، سبب آب گرفتگی در اطراف ریشه میشود و به صورت موقت لایه های خاک اشباع میشوند. این حالت باعث ایجاد صدمه به ریشه (به دلیل نرسیدن اکسیژن به ریشه) میشود و همچنین باعث تشدید بروز بیماریهای قارچی در خاک میشود. به طور کلی خاک سطحی و نیمه سطحی بایستی به صورت یکنواخت باشند و اصولاً لازم است تا عمق ۱/۵متری خاک این یکنواختی دیده شود.
۱-۳-۳محدودیتهای فیزیکی خاک
خاک اگر دارای موانع فیزیکی از قبیل لایه های سخت، متراکم و فشرده باشد ریشه درخت نمیتواند در حد کافی رشد نماید. به طور کلی برای شناسایی محدودیتهای فیزیکی خاک بایستی نسبت به حفر یک گودال در محل باغ اقدام کرد، این گودال میتواند نشان دهنده تعداد و انواع لایههای خاک، عمق لایه ها و گوناگونی خاک نیمه سطحی در باغ باشد. این اطلاعات میتواند بهترین و اقتصادی ترین روش اصلاح خاک و چگونگی استفاده از ماشین آلات خاک ورزی و زمان انجام خاک ورزی را برای باغدار مشخص نماید. گاهی حفر یک گودال برای بررسی وضعیت محدودیتهای فیزیکی خاک در زمینی به مساحت حدود ۱۰هکتار که قرار است
در آنجا باغ احداث شود کفایت دارد.
. به طور کلی با حفرگودال چهار نوع محدودیت فیزیکی خاک میتواند بررسی شود:
– لایه لایه بودن خاک
– وجود لایه سخت رسی در خاک
– وجود لایه سخت نفوذ ناپذیر در خاک
– وجود لایه سخت ناشی از خاک ورزیهای بی رویه
۱-۳-۴ لایه لایه بودن خاک
معمولاً این خاکها دارای تغییرات ناگهانی در بافت خاک لایه های مستقر در زیرخاک سطحی میباشند، این لایه ها در زهکشی یکنواخت آب دخالت نموده و سبب ایجاد نواحی با تهویه ضعیف میشوند و مانع رشد ریشه درخت میشوند. برای اصلاح خاکهای لایه لایه باید لایه های گوناگون را با هم مخلوط کرد.
۱-۳-۵وجود لایه سخت رسی درخاک
برخی خاکها دارای لایه رسی فشردهای هستند که مانع ازحرکت رو به پایین آب شده و بنابراین در تهویه و رشد ریشه درخاک نیمه سطحی محدودیت ایجاد میکند. این لایههای رسی معمولاً در عمق ۳۰-۶۰سانتیمتری زیرخاک سطحی شروع میشوند. در بالای این لایهها معمولاً خاک رس متمرکز میشود ولی در لایههای پایین تر آن خاکهای رس- لومیتا لومیقرار میگیرند. اصلاح این گروه خاکها با مخلوط کردن لایه رس با بقیه نیم رخ خاک صورت میگیرد.
۱-۳-۶وجود لایه سخت نفوذ ناپذیر درخاک
این خاکها دارای لایههای فشرده، مشابه با لایههای سخت رسی هستند ولی ذرات این خاکها با مواد معدنی به طوری به یکدیگر چسبیده اند که حتی با رطوبت هم نمیتوان آنها را نرم کرد. این لایهها مانع جدی برای رشد ریشه و نفوذآب به اعماق پایین تر هستند. اصلاح این گونه خاکها با خرد کردن و شکستن لایههای سخت با استفاده از دستگاه زیرشکن((Sub soilerصورت میگیرد. اگرچه هزینه زیرشکنی ممکن است زیاد باشد ولی کاهش تولید، هزینه جایگزینی درختانی که رشد نمیکنند یا خشک میشوند و مشکلات عدیدهای که در مدیریت باغ در سالهای بعد پیش میآید میتوانند هزینه زیرشکنی را توجیه نمایند.
۱-۳-۷وجود لایه سخت ناشی از خاک ورزیهای بی رویه
خاک برخی قسمتهای باغ دارای لایه سخت فشردهای است که ناشی از خاک ورزیهای پیاپی و حرکت ماشین آلات زراعی سنگین در این نقاط میباشد. گاهی شخم مکرر باعث ایجاد این گونه لایهها به صورت تقریباً (۲۵-۴۵سانتیمتری خاک) میشوند و برای اصلاح این گونه خاکها باید این گونه لایهها شکسته شوند. چون این گونه لایهها میتواند از رشد ریشه جلوگیری کنند.

افق های خاک