بیماریهای انار اغلب توسط طیفی از قارچ ها و باکتری ها بوجود می آیند، و باعث هدر رفت سرمایه ، کم شدن ارزش تغذیه ایی و تلفات پس از برداشت در یک زنجیره ارزشمند (منظور تولید محصول انار می باشد. مترجم) می شود. عوامل بیمارگر معمول پس از برداشت برای میوه انار شامل بوترینیس سینرا، آلترنار یا آلترناتا، پنی سیلیوم ایمپیلیکاتوم، کونیلاگراناتی و آسپرژیلوس نیگر می باشد . بیماری های باکتریایی مهم انار شامل بلایت باکتریایی است که توسط زانتوموناس آگزانوپوریس سویه بیمارگر پونیکا است کاربرد قارچ کش ها در مزرعه جهت کنترل بیمارگرهایی که میوه را در طول دوره رشد آلوده می کنند ضروری است.
علاوه برآن قارچ کش های بعد از برداشت را می توان برای کنترل بیمارگرهای قرار گرفته بر روی بافتهای میوه انار به کاربرد تا از توسعه آلودگیهای جدید در زمان فرایند جابجایی و انبار داری پس از برداشت جلوگیری کرد. از آنجائیکه امروزه تمایل جهانی به سمت و سوی مصرف کمتر مواد شیمیایی است؛ استراتژی جهانی به سمت تولید محصول سبز و البته تاثیر گذاری مفید بر هزینه ها حرکت می کند. در سر این مرور کوتاه به بررسی بیماریهای مختلف انار و بیماریهای پس از برداشت علایم و میکرواورگانیسم های سبب آن خواهیم پرداخت. اهمیت روش های کنترل استراتژی ها و مدیریت بیماریها برای میوه انار و درخت انار به صورت اختصاصی بررسی شده اند. این مرور، یک راهنمای ارزشمند برای تمام کسانی است که در زنجیره ارزشمند تولید انار نقش ایفا می کنند.
این عوامل بیماریزا، بیماری که توسط آنها بوجود می آید، علایم و نواحی پراکنش آنها به صورت خلاصه در جدول ۱-۱ آمده است. جدول ۱-۱ خلاصه ای از عوامل بیمارگر گزارش شده برای انار
| بیمارگر | بیماری | علایم | نواحی پراکندگی |
| اکترناریا آلترناتا | لکه سیاه آلترناریایی | لکه های حلقوی قهوه ای متمایل به قرمز بروی سطح میوه انار و برگها | اسرائیل و ایالات متحده |
| آلترناریا آلترناتا
آلترناریا تئوئیسما آلترناریا آربورنس |
پوسیدگی سیاه داخلی
آلترناریایی |
آریل ها ، رنگ قهوه ایی در می آیند و در زمان هاگزایی مشکی می شود. در مراحل پیشرفته پوسته بیرونی تخریب می شود ویک ظاهر پف کرده دارد | یونان، ایالات متحده |
| امرسیلیا واریه کولر | پوسیدگی میوه | پوسته نرم می شود و قسمت های زیر حالت پالپی پیدا می کند، در مراحل پیشرفته از آلودگی قسمت قهوه ایی پوسته تغییر رنگ داده و مشکی می شود. | هندوستان |
| گونه های آلترناریا، گونه های فوزاریوم و آسپرژیلوس نیگر | پوسیدگی میوه | پوسیدگی بطنی، لکه شدن میوه، پوسیدگی میوه و در نهایت علایم پوسیدگی معمول میوه | مصر |
| بوترمیتس سینرا و دیگر گونه های بوتریتیس | پوسیدگی کپک خاکستری | تخریب و تجزیه پوسته و آریل میوه، میسیلیوم آن خاکستری است | ایران ، یونان ، اسپانیا |
| گونه های سراتوستیس | پژمردگی | برگها زرد و پژمرده شده، پس از چند هفته منجر به مرگ درخت می شود | هندوستان |
| کولتوتریکوم کلوئوسپریودس | آنتراکنوز | لکه های قهوه ای تیره حلقوی تا نامنظم با مراکز آفتاب سوخته در میوه | هندوستان |
| سیتوسپورا پونیکا | شانکر چوب و مرگ شاخه چه | ایالات متحده | |
| سیتوسپوراپرنیکا | پوسیدگی میوه | پوسیدگی بخش یقه میوه به شکل آپوپکسی | یونان |
| پنی سیلیوم گلابروم | اندوفیت | بیماریزا نیست | ازبکستان |
| پنی سیلیوم ایمپلی کاتوم | پوسیدگی میوه با کپک خاکستری | نواحی نرم و آبدار روی سطح میوه، پس از آن با توسعه بیشتر کپک پودری سبز و آبی روی آن تشکیل می شود. نواحی آلوده پس از برش قهوه ای یا خاکستری است . | پاکستان |
| گونه های پنی سیلیوم
بوتریتیس سینرا کونییلا گراناتی |
پوسیدگی میوه | تجزیه و تخریب میوه | اسپانیا |
| گونه های پنی سیلیوم، بوتریتیس سینرا ؛ آسپرژیلوس نیگر | پوسیدگی میوه | تخریب و تجزیه میوه | اسپانیا |
| پنی سیلیوم ایمپلی کاتوم کوئینیلا گراناتی | پوسیدگی میوه با کپک سبز، پوسیدگی طوقه | پوسته و آریل میوه دچار تخریب می شود بروی تنه ، شاخساره، تیغ ها ، برگها و میوه تشکیل می شود | یونان ، ایالات متحده |
| گزارش کوئینیلا گراناتی | مرگ گیاهچه، پوسیدگی میوه ، پوسیدگی خشک | مرگ بخشهای هوایی درخت ، تجزیه میوه و شکل گیری پیکنید اطراف میوه | هندوستان و ایران |
| آلترناریا آلترناتا، آسپرژیلوس نیگر بلایت باکتریایی ، گونه های بوترتیس کولتوتریکوم کلادسپوریودیس کوئنیلا گراناتی گونه های فیتوفتورا گونه های آسپرژیلوس و گونه های پنی سیلیوم | پوسیدگی میوه | تخریب میوه | یونان ، ترکیه |
| زانتوموناس آگزانتوپوریس | بلایت باکتریایی | لکه های قهوه ای تیره، بخش های له شده آبدار به صورت منظم تا نامنظم و در شرایط ابتلای شدید میوه قبل از رسیدن ریزش می کند | آفریقای جنوبی و هند |
تصویر مربوط به اعلام بیماریهای قارچی انار :
A ) آلترناریا آالترناتا ، B ) آسپرژیلوس نیگر . پوسیدگی میوه ، C ) آسپرژیلوس نیگر . پوسیدگی بخش مرکزی ، D ) بوتریتیس سینرا . کپک خاکستری ، E ) گونه های پنیسیلیوم . کپک آبی ، F ) کونیلا گراناتی ، G ) رایزپوس استونولی فر . پوسیدگی میوه ، H ) زانتوموناس اکسان نوپودیس . پوسیدگی بلایت باکتریایی ، I ) زانتوموناس اکسان نوپودیس . پوسیدگی بلایت باکتریایی . J ) کلتوتریکوم گلوئوسپریدیوم . آنتراکنوز و K ) گونه های سراتوسیستیس . پژمردگی
۲- مدیریت بیماری:
ریشه کنی بیماری گیاهی مشکل است بنابراین برای کاهش میزان خطر آلودگی و محدود کردن عوامل بیمارگر اغلب از مدیریت عوامل بیماریزا و بیماریهای گیاهی استفاده می شود. به این ترتیب آشکار سازی زودهنگام برای بیماری های قارچی بر روی میوه در زمان برداشت و ذخیره سازی برای کنترل بیماری قارچی ضروری به نظر می رسد در زیربخش هایی که در ادامه می آید اعمال مدیریتی متنوع برای بیماریهای گیاهی برای انار مورد بحث قرار می گیرد.
۱- اعمال قبل از برداشت
۱-۱ محافظت شیمیایی: تیارهای شیمیایی یکی از موثرترین کارها جهت کنترل بیماریهای گیاهی است قارچ کش هایی نظیر تیوفانات فیل و بتوکونازول در کنترل کردن بلایت شاخساره و پوسیدگی میوه در درختان انار بسیار مهم هستند. همچنین در برابر بیماریهای پوسیدگی و لکه های میوه انار از قارچ کش هایی مثل کاربندازیم ، مانکوزب، کامپانیون، اکسی کلرورمس و کاپتان نیز استفاده می شود. البته استفاده از قارچ کش معایبی نظیر تاثیر گذاری بر سلامت انسان و ایجاد ارقام بیمارگر مقاوم به قارچ کش می باشد.
۱-۲ اعمال کنترل زراعی: این روش ها شامل کارهایی است که در آن از سموم و ترکیبات شیمیایی استفاده نمی شود. در مجموع این کارها باعث ایجاد یک شرایط محیطی مدیریت شده برای کاهش فشار حاصل از عوامل بیمارگر بروی درختان است. در انار سیستمهای مدیریت در مزرعه و بهبود کیفیت زه کش خاک که به راحتی به هوا اجازه حرکت بین خلل و فرج را بدهد یکی از مهمترین کارها می باشد.
در کنار آن تقویت خاک، بهبود تغذیه آبیاری اصولی و به اندازه می تواند منجر به تولید گیاهان مقاوم تر شود. می بایست باقیمانده میوه و شاخساره های بیمار را از مزرعه خارج کرد. قبل از برداشت کلی میوه ها نیز می بایست اقدام به جمع آوری و معدوم کردن میوه های آلوده کرد.
۱-۳ استفاده از رقم های زراعی مقاوم: داشتن گیاهان و درختان میوه مقاوم به بیماری ها یک روش ارزشمند برای محافظت در برابر بیماریهای گیاهی و کاهش مصرف قارچ کش ها است. متاسفانه تاکنون رقم تجاری مقاوم به عوامل بیمارگر شناسایی نشده اند و به همین دلیل انجام مطالعات بیشتر در این مورد کاملاً ضروری به نظر می رسد. و می بایست در این مورد به انجام کارهای اصلاح نژاد پرداخت.
۱-۴ کنترل زیستی و حشره کش های زیستی: این فرایند بر پایه استفاده از میکرواورگانیسم ها جهت مدیریت بیماریهای خاک زاد، برگی و میوه استوار است. این کار به میزان بالایی برای انجام فرایند کشاورزی پایدار توصیه می گردد. در این نوع از باغداری از کودهای تقویتی زیستی جهت افزایش رشد گیاه، تغذیه، عملکرد میوه ،متابولیسم و فعالیت آنزیمی ریزوسفر در انار استفاده می شود. این نوع باغداری در نواحی بیابانی و خشک می تواند بسیار مثمر ثمر باشد.
گونه های مختلفی از میکروبها وجود دارند که می توانند در این فرایند به ما کمک کنند. به عنوان مثال ۴۰ سویه از اکتینومایست ها هستند که توانایی کنترل زانتوموناس آگزونوپردیس را دارند، که مسئول ایجاد بیماری لکه روغنی انار می باشد. همچنین فرمولاسیون جدید از تریکودرما یافت شده است که می تواند باعث محافظت در برابر بلایت باکتریایی و آنتراکنوز در میوه انار شود. مکانیسم عمل تریکودرما، شامل تولید آنتی بیوتیک، مایکوپارازتیسم (فعالیت انگلی یک قارچ در برابر موجود دیگر را گویند. مترجم) استفاده از مواد غذایی و فضای – رشدی – مربوط به قارچ های بیمارگر می شود. این حالت شبیه به ایجاد فرایند مقاومت در گیاه میزبان می باشد.
۲- فعالیت های پس از برداشت
۲-۱ رتبه بندی و درجه بندی میوه : در زمان برداشت می بایست بیشترین توجه را جهت عدم آسیب به پوست میوه معطوف کرد. رتبه بندی و درجه بندی میوه انار نیز در جهت خارج کردن میوه های ترک خورده و آسیب دیده از فرایند بسته بندی است. انجام این فرایند ها به صورت دقیق باعث به حداقل رساندن میزان پراکنش بیماری های ناشی از عواملی مثل بوتریتیس سینرا در زمان انبارداری و ارائه به بازار می شود. از نظر آماری نیز می توان گفت که حداقل به میزان ۲ درصد قبل از بارگیری و حمل و نقل میوه از شدت بیماریهای پس از برداشت می کاهد. تاکید می گردد که جلوگریری از آسیب رسیدن به کالیکس میوه (تاج میوه انار) در حین انجام کارهای پس از برداشت در انار بسیار مهم می باشد.
۲-۲ تیمارهای شیمیایی: شستشوی محصول تازه چیده با آب تمیز یکی از کارهایی است که می تواند با شستن غبار و بیمارگرهای سطحی قبل از انبارداری به حفظ محصول کمک می کند. شستشوی میوه با کلرین می تواند به کاهش خطر ابتلا به کپک خاکستری که توسط گونه های پنی سیلیوم ایجاد می شود کمک کند. همچنین می توان دو ترکیب قارچ کش مثل فلودیوکسینیل و فنگزامید را نیز به عنوان تیمار ضد عفونی کننده به آب افزود و از شیوع کپک های بخش تاج میوه توسط بوتریتیس سینرا جلوگیری کرد. از روش های مختلفی می توان این قارچ کش ها را مورد استفاده قرار داد. روش هایی مثل اسپری کردن، استفاده از فومیگانت ، پوشش بسته بندی و جعبه ای خط تولید از جمله این موارد هستند. واکس ها و پوشش ها را می توان برای افزایش کیفیت و ظاهر میوه به کار برد. همراه با این واکنش ها می توان از قارچ کش هایی جهت کنترل بیماریهای پس از برداشت بهره برداری کرد.
ترجمه متن توسط: مهندس جبلی کارشناس ارشد گیاه پزشکی
